Tóm tắt Ngành Thuốc Lá Việt Nam:
Ngành công nghiệp Thuốc Lá gây nhiều tranh cãi ở Việt Nam và cũng như các nước khác trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, mỗi năm có hơn 134.300 người chết vì các căn bệnh gây nên bởi thuốc lá. Ung thư phổi được xét là căn bệnh thường gặp nhất trong 10 loại ung thư, và trên 90% bệnh nhân mắc ung thư phổi do hút thuốc lá. Người Việt Nam chi trung bình khoảng 31 nghìn tỷ đồng mỗi năm cho các sản phẩm thuốc lá, và tổng chi phí tổn thất đem lại cho toàn xã hội là 54 nghìn tỉ đồng một năm. Tuy nhiên, Ngành Thuốc Lá Việt Nam vẫn là ngành quan trọng trong nền kinh tế, mỗi năm tạo ra 15.000 việc làm; đồng thời đóng góp vào ngân sách nhà nước gần 14 nghìn tỉ một năm.
Việt Nam đứng thứ 32 trên thế giới về dung lượng thị trường Ngành Thuốc Lá. Thị trường các sản phẩm thuốc lá có doanh thu năm 2020 dự tính đạt 2.937 triệu USD (xấp xỉ 68 nghìn tỷ VNĐ) tăng đều qua các năm với tỉ lệ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) giai đoạn 2020 – 2023 là 2,4%. Trong đó, thuốc lá hút là sản phẩm có tiềm năng tăng trưởng cao nhất với CAGR là 10,2%, theo sau là thuốc lá điện tử với CAGR là 6,1%. Năm 2019, Việt Nam xuất khẩu 142 triệu USD thuốc lá (xấp xỉ 3,3 nghìn tỷ VNĐ), chủ yếu sang các thị trường chính như Singapore, China, Philipines.
Có thể nói nhà nước độc quyền chi phối hoạt động sản xuất các sản phẩm thuốc lá Việt Nam. Hiện nay có 16 doanh nghiệp Việt Nam sản xuất thuốc lá, thuộc quản lý của các cơ quan nhà nước khác nhau và nhà nước nắm giữ tỉ lệ chi phối trong vốn điều lệ của doanh nghiệp. Tổng công ty thuốc lá (Vinataba) thuộc bộ Công Thương là doanh nghiệp xếp đầu ngành với thị phần 67%, dẫn đầu toàn ngành trong phân khúc sản phẩm trung cấp. Doanh thu của Vinataba liên tục tăng qua các năm: doanh thu năm 2017 là 25.681 tỷ VNĐ, 2018 là 26.200 tỷ VNĐ, 2019 là 25.257; nộp ngân sách nhà nước lần lượt qua các năm trên 10.900 tỷ, 11.000 tỷ và 11.371 tỷ giai đoạn từ 2017 – 2019. Ngoài ra, thị trường thuốc lá Việt Nam còn có sự tham gia của 2 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là Vinasa Cần Thơ (công ty liên doanh giữa Philip Morris Inc và Vinataba) và British American Tobacco.
Ngành Thuốc Lá được dự đoán sẽ tiếp tục tăng trưởng do giá tăng khi chính phủ tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với chi phí sản xuất không đổi. Bên cạnh đó, năm 2020 doanh số toàn ngành dự kiến sẽ lớn hơn năm 2019 khi Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 01/2020/TT – BCT tăng 5,2% khối lượng nhập khẩu thuốc lá nguyên liệu lên 56.284 tấn. Ngoài ra, Ngành Thuốc Lá vẫn có những lợi thế nhất định nhờ vào quá trình hội nhập quốc tế tích cực của Việt Nam trong các năm qua: được giảm thuế nhập khẩu các mặt hàng phụ liệu, áp dụng mức thuế MFN đối với các mặt xuất khẩu với tư cách thành viên của WTO, có điều kiện tiếp cận với công nghệ sản xuất mới và trình độ quản lý cao hơn từ nước ngoài trong điều kiện nới lỏng đầu tư,…
Song song với đó, Ngành Thuốc Lá Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức. Với việc hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, áp lực cạnh tranh trong ngành sẽ tăng trong thị trường nội địa và thị trường xuất khẩu. Vấn đề nhập lậu thuốc lá khó giảm khi lợi nhuận nhập lậu lên đến 400%. Với sự xuất hiện của Thuốc lá điện tử, việc kiểm soát nhập lậu càng khó khăn hơn vì nhu cầu thuốc lá điện tử ngày càng tăng và thủ đoạn nhập lậu thuốc lá điện tử tinh vi hơn.
Hiện nay, các quy định pháp luật lỏng lẻo và các chế tài xử phạt nhẹ dẫn đến thuốc lá được sử dụng và buôn bán không kiểm soát. Giá một bao thuốc lá ở Việt Nam có giá khoảng 6.000 VNĐ đến 20.000 VNĐ, thuộc nhóm 15 nước có giá thuốc lá rẻ nhất thế giới theo WHO. Nguyên nhân có thể kể đến là do thuế thuốc lá ở Việt Nam chỉ bằng 35% giá bán lẻ, thấp hơn nhiều so với trung bình thế giới ở mức 56%. Luật pháp cũng đã có những quy định về việc cấm quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại các điểm bán lẻ, tuy nhiên vẫn xảy ra nhiều vi phạm khó xử phạt. Bên cạnh đó, theo luật định việc hút thuốc lá nơi công cộng có thể bị phạt từ 100.000 – 300.000 VNĐ, nhưng mức phạt như trên chưa thỏa đáng cùng với việc hoạt động thanh tra kiểm tra diễn ra còn lẻ tẻ khiến hoạt động vi phạm này vẫn diễn ra thường xuyên.
1. Kinh tế vĩ mô
1.1. Tăng trưởng kinh tế
1.2. Thương mại và giá cả
1.3. Vốn đầu tư và thu chi Ngân sách Nhà nước
1.4. Tình hình xuất nhập khẩu
1.5. Tình hình thành lập và giải thể của các doanh nghiệp
2. Tình hình phát triển ngành Thuốc lá Việt Nam
2.1. Tổng quan ngành Thuốc lá Việt Nam
2.2. Cơ cấu doanh nghiệp và lao động trong ngành Thuốc lá
2.3. Các số liệu chính về ngành Thuốc lá
2.4. Chỉ số trung bình ngành Thuốc lá 2019
2.5. Cơ hội, thách thức và dự báo phát triển ngành Thuốc lá
3. 10 doanh nghiệp tiêu biểu ngành Thuốc lá Việt Nam 2019
