Tóm tắt ngành Xuất bản Việt Nam

Ngành xuất bản Việt Nam bao gồm hoạt động xuất bản sách và các ấn phẩm khác theo cách truyền thống hoặc trực tuyến và hoạt động xuất bản phần mềm.

Ngành xuất bản thế giới có doanh thu là 261,2 tỷ USD vào năm 2017, với tỉ lệ thay đổi hàng năm là -0,4% trong giai đoạn 2013 – 2017. Theo Technavio, giai đoạn 2018 – 2022, thị trường xuất bản được đánh giá là phát triển chậm với tỉ lệ tăng trưởng kép hàng năm hơn 1% với khối lượng tăng trưởng cả giai đoạn là 20,81 tỷ USD. Thị phần ngành xuất bản phân tán với sự tham gia của nhiều công ty trên thị trường, dẫn đầu là Pearson, RELX Group, Thomson Reuters. Trong năm 2017, châu Mỹ chiếm thị phần lớn nhất trong ngành với tỉ trọng là 47%, theo sau là khu vực EMEA. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương tuy chiếm thị phần nhỏ nhất nhưng được vọng là thị trường có mức tăng trưởng cao nhất, đóng góp hơn 50% vào tăng trưởng toàn ngành. Với sự xuất hiện của khoa học xông nghệ và các thiết bị điện tử, thị phần của ngành xuất bản truyền thống đang dần thu hẹp lại và ngành xuất bản điện tử được mở rộng hơn. Trong những năm gần đây, sách điện tử e-book là nhân tố thay đổi ngành xuất bản toàn cầu. Dung lượng thị trường toàn cầu của sách điện tử là 18,13 tỷ USD vào năm 2019 với tỉ lệ tăng trưởng kép hàng năm CAGR là 4,9%, phát triển mạnh nhất ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Các công ty lớn trong thị trường e-book bao gồm: Amazon, Rekuten Kobo và Apple. Sách nói audiobook là một hình thức sản phẩm cũng đang được ưa chuộng trên thị trường. Bên cạnh đó, các nhà xuất bản có xu hướng in sách chỉ sau khi nhận được đơn đặt hàng (POD) trong giai đoạn xuất bản điện tử đang thịnh hành.  

Ngành xuất bản Việt Nam được đánh giá là có quy mô nhỏ hơn so với các quốc gia khác trên thế giới. Giai đoạn 2016 – 2019, ngành xuất bản Việt Nam đánh dấu sự phát triển trở lại sau khi đã giải quyết được bất cập trong ngành. Đó là việc 38 trên 62 nhà xuất bản không đủ điều kiện hoạt động chủ yếu do thiếu vốn. Năm 2019, theo Cục Xuất bản, in và phát hành, toàn ngành xuất bản trên 33.000 cuốn sách, tăng 8% so với năm 2018, doanh thu đạt 2.600 tỷ đồng. Hiện nay, Chính phủ vẫn nắm độc quyền trong hoạt động xuất bản, không bao gồm in và phát hành, với 49 nhà xuất bản thuộc cơ quan Trung ương và 10 nhà xuất bản địa phương. 300 doanh nghiệp tư nhân được phép sản xuất thông qua việc hợp tác với các nhà xuất bản nhà nước.

Mặc dù các ấn phẩm điện tử như ebook là xu hướng chung toàn thế giới, tuy nhiên tại Việt Nam, các sản phẩm này chưa thực sự phát triển. Năm 2017, chỉ có 137 xuất bản phẩm điện tử, con số này năm 2018 là 200. Toàn thị trường có 6 nhà xuất bản và 2 nhà phát hành được phép xuất bản, phát hành ấn phẩm điện tử. Một trong những rào cản cho sự phát triển là các quy định chưa rõ ràng trong Luật xuất bản cũng như còn nhiều bất cập trong vấn đề bản quyền. Bên cạnh đó, chất lượng xuất bản chưa có chọn lọc dẫn đến việc mất cân đối trong cơ cấu sách, thể hiện việc sách giải trí chiếm tỉ trọng lớn, sách khoa học lại khan hiếm. Hậu quả dẫn đến văn hóa đọc của Việt Nam không cao, dân trí không được cải thiện nhanh.