Tóm tắt ngành Dầu khí Việt Nam
Ngành dầu khí Việt Nam bao gồm 3 lĩnh vực: thượng nguồn, trung nguồn và hạ nguồn. Khai thác dầu thô và khí đốt tự nhiên thuộc lĩnh vực thượng nguồn của ngành. Ngành khai thác dầu khí là ngành quan trọng đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và cũng là ngành có đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước.

Trữ lượng dầu thô của Việt Nam tại thời điểm năm 2019 là 4,4 tỉ thùng, tương đương với 0,3% trữ lượng đã được phát hiện trên thế giới. Với trữ lượng này, Việt Nam xếp thứ 2 khu vực Đông Nam Á, thứ 3 Châu Á, và thứ 28 thế giới sau Ai Cập. Tuy nhiên hầu hết các mỏ dầu tại Việt Nam có trữ lượng nhỏ và khó khai thác. Các mỏ mới phát hiện ở vùng nước sâu khó tiếp cận hoặc ở vùng biển nhạy cảm về mặt chính trị với các nước láng giềng. Mỏ Bạch Hổ hiện là mỏ dầu lớn nhất cả nước với trữ lượng gần 4 tỷ thùng, khai thác từ năm 1986. Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ cạn kiệt nguồn dầu mỏ với hệ số gia tăng trữ lượng bù trừ vào sản lượng khai thác ở mức thấp tại 0,54 lần năm 2019. Hệ số này giảm mạnh trong các năm qua từ 1,5 lần giai đoạn 2011 – 2015 xuống thấp nhất vào năm 2017 còn 0,17 lần.

Việt Nam đứng thứ 36 thế giới về quy mô khai thác dầu thô. 8 tháng đầu năm 2019, sản lượng dầu thô của Việt Nam đạt 8,9 triệu tấn, giảm 5,4% so với cùng kỳ năm ngoái, sản lượng khí đốt thiên nhiên là 7 tỷ m3, tăng 3,8%. Sản lượng dầu dự kiến sẽ giảm 10% mỗi năm cho đến năm 2025, theo Reuters. Đồng thời, Việt Nam cũng là nước nhỏ trong thị trường xuất khẩu dầu mỏ, cung ứng khoảng 0,6% nhu cầu toàn cầu. Sản lượng xuất khẩu dầu thô của Việt Nam giảm mạnh từ năm 2016 do sản lượng khai thác trong nước giảm. Thị trường xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu là Trung Quốc (27%), Thái Lan (24%) và Australia (21%).  Song song với đó, theo Bộ Công Thương, nguồn cung khí thiên nhiên có chiều hướng giảm, sản lượng khí khoảng 9 – 10 tỉ m3/năm, chủ yếu phục vụ sản xuất điện. Để bù đắp cho lượng thiếu hụt, đáp ứng nhu cầu sản xuất trong nước, lượng nhập khẩu dầu của Việt Nam tăng mạnh từ năm 2016. 4 tháng đầu năm 2020, Việt Nam nhập khẩu 3,81 triệu tấn dầu thô, tăng 66,8% so với cùng kỳ năm 2019. Trong giai đoạn 2021 – 2025, Việt Nam dự tính nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng LNG 1 – 4 tỉ m3/năm, giai đoạn sau đó sẽ tăng lên 6 – 10 tỉ m3/năm.

Ngành khai thác dầu khí là ngành thâm dụng vốn. Tuy nhiên, các hoạt động tìm kiếm, thăm dò và khai thác của ngành đều thiếu nguồn vốn đầu tư, đặc biệt nguồn FDI giảm từ 2 tỷ USD/năm xuống còn vài trăm triệu một năm. Một trong những nguyên nhân là do môi trường pháp lý chưa đủ thu hút các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, giá dầu thế giới có xu hướng giảm, mỏ dầu Việt Nam lại khó khai thác, mang lại ít tiềm năng lợi nhuận. Tính đến đầu năm 2019, chỉ còn khoảng 10 doanh nghiệp nước ngoài đầu tư dưới hình thức góp vốn thực hiện các hợp đồng thăm dò, khai thác dầu khí, bao gồm: Chevron, KNOC, Gazprom,.. Ngành dầu khí hiện có 24 dự án thăm dò, 7 dự án phát hiện, 3 dự án thẩm định.

Tập đoàn dầu khí Việt Nam PVN trực thuộc bộ Công Thương nắm vị trí chủ chốt trong ngành, chi phối cả 3 lĩnh vực. Năm 2019, PVN khai thác đạt hơn 12,36 triệu tấn dầu và 9,69 tỷ m3 khí. Tổng doanh thu của tập đoàn là 736.200 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 43.800 tỷ đồng, vượt 40% kế hoạch, nộp ngân sách 108 tỷ đồng. Từ năm 2003, PVN  có 30 dự án dầu khí ở nước ngoài, tuy nhiên 24 dự án thất bại với tổng chi phí 773 triệu USD.

Trong 4 tháng đầu năm 2020 với sự bùng phát của dịch Covid – 19 và diễn biến giá dầu phức tạp của thế giới đã ảnh hưởng không nhỏ đến ngành dầu khí Việt Nam. Chỉ số sản xuất ngành khai thác dầu thô và khí đốt thiên nhiên giảm 4,1% so với cùng kỳ năm trước. Sản lượng dầu thô giảm 11,9% và sản lượng khí đốt thiên nhiên giảm 10,3%, khí hóa lỏng giảm 16,4%. Giá dầu thô Việt Nam phụ thuộc vào giá dầu Dated Brent cũng bị dao động do tâm lý thị trường.